İş dava süreçlerinde işçi ve işveren uyuşmazlıkları son yıllarda oldukça popüler olan uyuşmazlık tipleridir. Son 20 yılda işçilerin haklarını daha çok bilebilecek duruma gelmesi ile bu uyuşmazlıklar oldukça revaçta olmuştur. Ancak bu davalarda da gerek işçiler gerekse de işveren tarafından yanlış bilinen bir sürü olgu bulunmaktadır. İşçiler öncelikle her türlü durumda kıdem tazminatına hak kazandıklarını düşünmekte veya diğer aldıkları tazminatları kıdem tazminatı ile karıştırmaktadır. İşçinin işveren uyuşmazlıklarında genel olarak ortaya çıkan işçilik alacakları şunlardır:
Kıdem Tazminatı
İhbar Tazminatı
Fazla mesai ücreti
Yıllık İzin Ücreti
Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti
Bu yukarıda saydıklarımın dışında AGİ, maddi-manevi tazminat, işe başlatmama tazminatı gibi işçi işveren uyuşmazlığından kaynaklanan diğer alacak türleri de bulunmaktadır.
KIDEM TAZMİNATI ALABİLME ŞARTLARI?
Kıdem tazminatı yukarıda da anlattığımız gibi son zamanlarda oldukça uyuşmazlığa neden olan bir işçi alacağıdır. Yukarıda da bahsettiğimiz üzere kıdem tazminatını işçi her durumda alamamakta belirli şartları bulunmaktadır. Bu şartları şu şekilde sayabiliriz:
.İşçinin 4857 Sayılı İş Kanununa tabi işçi olması
. İşçinin işyerinde 1 seneden fazla çalışmış olması
. Söz konusu iş akdinin iş kanununda belirtilen sebeplerden birisi ile sonlandırılması
Kanunda belirtilen sebepleri ise şöyle sayabiliriz.
“İşçinin iş sözleşmesini emeklilik nedeniyle feshi
İşçinin iş sözleşmesini askerlik nedeniyle feshi
İşçinin iş sözleşmesini evlilik nedeniyle feshi
İşçinin iş sözleşmesini iş kanunu m.24’e göre haklı nedenle feshi
İşverenin sözleşmeyi iş kanunu madde 25 ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık dışındaki feshi”
Görüldüğü üzere iş sözleşemesin yukarıda belirttiğimiz üzere sona ererse işçi kıdem tazminatına hak kazanmış olur.Yani işçi kendisi istifa etmesi veya yukarıdaki nedenlerin dışındaki bir nedenle iş sözleşmesi sona ererse kıdem tazminatına hak kazanamaz.
İŞÇİ VE İŞVEREN UYUŞMAZLIKLARINDA YAŞANILAN SÜREÇLER
İş davaları diğer tüm mahkeme süreçleri gibi ülkemizde uzun sürmektedir. İş davalarında zorunlu arabuluculuk süreci de gelmesiyle beraber artık dava açmadan taraflar ilk önce arabuluculuğa başvurmaktadır. Arabuluculuk sürecinde taraflar arabulucu tarafından ortak çözüme ulaştırılmaya çalışılmaktadır. Ancak ülkemizde anlaşma kültürünün çok fazla olmaması ve şirketlerin işçiye verecekleri parayı başka şekilde kullanarak daha sonra ödeme yapmak istemesi nedeniyle uzlaşma çok sağlanamamaktadır. Ancak son getirilen arabuluculuk süreciyle dava yükünün azaldığı ve uyuşmazlıkların daha çabuk çözüldüğü uygulamada görülen bir durumdur.
Arabuluculuk süreci aşıldıktan sonra taraflar dava aşamasına geçmektedir. İş davalarında dava süreçlerinin yukarıda bahsettiğimiz gibi uzun sürdüğünden bahsetmiştik diğer davaların yanı sıra iş davaları teknik davalar sayıldığı için ve bilirkişi incelemesi gerektiği için biraz daha uzun sürmektedir. İş davaları hukuki açıdan basit yargılama usulüne tabi olsalar da; kamu düzeninden oldukları için delil sunma açısından diğer basit yargılama usulü davalarına göre esneklik gösterilmektedir.
İş dava süreçleri nelerdir ?
İş davalarında ön inceleme aşaması, delillerin ortaya konulup tartışıldığı aşama, sözlü yargılama ve hüküm aşamaları bulunmaktadır. Bir hukuk yargılaması olması hasebiyle genel hukuk davalarının özelliklerini taşımaktadır. İş davalarında yanlış bir kanı olarak hep işçinin kazandığı düşünülmektedir. Ancak her ne kadar iş kanunumuzda işçi lehine yorum ilkesi gibi işçiyi koruyan birçok ilke olmasına rağmen böyle bir iddiada bulunmak oldukça yanlıştır. Hukukta her somut olay kendine içkin ve biriciktir o yüzden her somut olay kendi şartlarında değerlendirilmelidir.
Yukarıda saydığımız işçi alacağı tipleri dışında işçi ve işveren uyuşmazlıklarında işe iade davaları, ise başlatmama tazminatı, hizmet tespit davaları gibi başka temel uyuşmazlık tipleri de bulunmaktadır. Uygulama da işçi alacağı davaları daha yaygın olmakla birlikte diğer davalarında oldukça uygulama alanı bulunmaktadır. Bu arada işe iade davalarının iş güvencesine tabi olan işyerlerine ilişkin olduğu için daha katı şartları bulunmaktadır.
Yazımızda bahsettiğimiz işçi-işveren uyuşmazlıkları çok geniş bir alan olduğu için kısa bir şekilde bu şekilde özetleyebiliriz. Size tavsiyemiz açmayı düşündüğünüz iş davasını avukatınız aracılığıyla takip etmeniz ve bu şekilde hak kaybına uğramamanızdır.
Son yazılarımıza göz atmak için: Son Yazılar
Bizi sosyal medyadan takip edebilirsiniz: İnstagram